Gevelarchitectuur ontleed: innovatie, esthetiek en techniek in de bouwschil

INSPIRATIE EVENT:

• Tour & Taxis: masterplan en duurzaamheidsbeleid van de toekomstbuurt
  Trees Verhoogen | Nextensa
• Keynote 3XN: Innovatie en duurzame gevels over de hele wereld
  Stig Vesterager Gothelf | 3XN

• Technische uitdagingen en complexiteit in gevelontwerpen
  Nadja Van Houten | Bureau Bouwtechniek

   

Gevels bepalen het karakter van een gebouw en moeten tegelijk technisch uitblinken. Tijdens dit inspiratie-event ontdek je hoe innovatieve gevelontwerpen esthetiek en prestatie naadloos combineren.

Internationaal toparchitect Stig Vesterager Gothelf (3XN) komt voor ons afgereisd van Denemarken en deelt inzichten over duurzame gevels en internationale cases. Hij laat zien hoe verschillende landen wereldwijd duurzaamheid anders benaderen en hoe dit de gevelarchitectuur beïnvloedt. 

Vervolgens neemt Trees Verhoogen (Nextensa) u mee in het duurzaamheidsbeleid en masterplan van de site Tour & Taxis in Brussel. Daarnaast licht Nadja Van Houten (Bureau Bouwtechniek) de technische aspecten en studies toe van verschillende gevelontwerpen.

Laat je inspireren door baanbrekende ontwerpen en ontdek hoe technische innovatie de gevels van morgen vormgeeft!

Herbekijk het inspiratie event

Bekijk de volledige opname van het event

Downloads

• Download de presentatie:
  Tour & Taxis: masterplan en duurzaamheidsbeleid van de toekomstbuurt - Trees Verhoogen
• Download de presentatie:
  Keynote 3XN: Innovatieve en duurzame gevels over de hele wereld - Stig Gothelf
• Download de presentatie:
  Technische uitdagingen en complexiteit in gevelontwerpen - Nadja Van Houten

Tour & Taxis: masterplan en duurzaamheidsbeleid van de toekomstbuurt

“We willen niet alleen gebouwen zetten, we willen daar echt een meerwaarde creëren. Een plek waar mensen zich thuis voelen.” Met deze insteek vertelt Trees Verhoogen, Project Manager bij Nextensa, over de site “Tour & Taxis” in Brussel waar ze op dit moment een duurzame en toekomstgerichte stadsbuurt ontwikkelen. Vanuit haar dubbele achtergrond als zowel projectmanager, als sustainability manager belichtte ze hoe ze de historische site in Brussel transformeren tot een innovatieve stadswijk. 

“We streven naar 15-minutes-neighborhood”, met een shift in mobiliteit, groene wijken en veel ontmoetingsplaatsen. Tour & Taxis streeft naar een plaats waar alles: bedrijven, residenties, publieke voorzieningen tot groen en openbaar vervoer op wandelafstand van elkaar liggen. Het is belangrijk dat Tour & Taxis geen afgesloten enclave wordt, maar een open, vrij en verbonden stadsdeel waar ontmoeting vanzelfsprekend is en dat mens, dier en natuur met elkaar verbindt.

Er wordt al jaren aan de herontwikkeling gewerkt van deze voormalig industriële zone tot een levendige en innovatieve buurt waarin wonen, werken en winkelen in balans samenkomen met ontspanning, evenementen en natuur. De integratie van het historisch erfgoed speelt een essentiële rol om de oude glorie te bevatten. Gebouwen zoals Gare Maritime, Maison de la Poste en het Hôtel des Douanes werden al eerder met zorg gerestaureerd. Hierbij staat duurzaamheid niet als aparte pijler, maar als fundament door fossielvrije energievoorziening, slim waterbeheer en circulaire materialen. De uitstraling van de gebouwen moet worden doorgetrokken naar Lakeside, in dezelfde lijn en kleuren zodat de site het erfgoed eer aandoet en de perfecte balans vormt tussen het historisch erfgoed en de nieuwe ontwerpen. Tour & Taxis is daarmee geen klassiek vastgoedproject, maar een levendige blauwdruk voor het Brussel van morgen. 

De nieuwste en laatste ontwikkeling op de site, Lakeside, is daar een krachtig voorbeeld van. Het masterplan, design & coordination van dit project werd mogelijk gemaakt door de samenwerking tussen verschillende architecten zoals MVRDV, Binst Architects, Poponcini & Lootens ir. Architecten, HUB, 3XN, Effekt Arkitekter, Cobe, Bureau Bas Smets en Bureau Bouwtechniek. Met zijn 140.000 m² aan gemengde functies en verschillende nieuwe bouwprojecten zoals Park Tower, Courtyard, Urban Campus, ... belichaamt Lakeside de visie op mensgerichte stadsontwikkeling. Het vormt een ruimte voor menselijke schaal, biodiversiteit en de verbondenheid tussen de natuur en de stad. Lakeside vormt een plaats in de stad waar men groen gaat leven en beleven.

Innovatieve en duurzame gevels over de hele wereld

Ons inspiratie evenement nam ook een internationale toets aan, architect Stig Vesterager Gothelf van het Deense architectenbureau 3XN kwam helemaal vanuit Kopenhagen om het publiek mee te nemen in hun wereld van internationale, iconische en klimaatrobuuste gevelontwerpen.

Een belangrijk thema binnen 3XN was het gebruik van gedrags­gestuurde architectuur en micro­klimaat­analyse om gebouwen toekomst­bestendig én mensvriendelijk te maken. Hij illustreerde hoe ontwerp­beslissingen voortkomen uit klimaat­verandering en een veranderende wereld. De zeelevels stijgen, er zijn hevige regenbuien, de temperatuur stijgt en er zijn veel vaker stormen met stevige rukwinden. Ook deze veranderingen worden meegenomen in hun ontwerpen, zowel technisch als esthetisch. Vanuit geavanceerde simulaties van wind, zon en water komen innovatieve initiatieven naar boven. Deze data wordt dan vroegtijdig ingezet, zoals bij projecten als het ABN AMRO-hoofdkantoor op de Zuidas in Amsterdam, met onder andere groene gevels, PV-panelen en regenwaterhergebruik.

In 2012 won het team een wedstrijd met een volldige transformatie en renovatie van een reeds bestaand gebouw in Sydney. De Quay Quarter Tower was 's werelds eerste "tower transformation". In plaats van een volledige nieuwbouw, kozen ze voor hergebruik van de bestaande structuur (omdat de verdiepings­hoogtes en het beton van prima kwaliteit waren). Er werd een "verticale dorps­structuur" ontworpen, bestaande uit gestapelde volumes. Ook werd de toren visueel getwist om uitzicht te optimaliseren.Tijdens de verbouwing werd een kwart van de gevel en interne kolommen verwijderd om het gebouw te openen. Hierop werden nieuwe delen opgebouwd voordat de oude volledig verwijderd werden. Uiteindelijk werd de nieuwe structuur fysiek aan de bestaande gehecht. Dit project was zowel op technisch- als duurzaamheids­vlak enorm innovatief, wegens een enorme CO₂-besparing door hergebruik van de bestaande betonstructuur i.p.v. een volledige nieuwbouw, een versneld bouwproces waardoor minder uitstoot tijdens bouwfase en een stuk minder materiaal­gebruik wat zorgt voor een lagere ecologische voetafdruk. Een echt voorbeeld­project waarin duurzame transformatie en eigentijds design succesvol samenkomen.

“Architectuur als ecosysteem in Sydney.” Een bijzonder hoogtepunt binnen hun ontwerpen is de nieuwe Sydney Fish Market, een iconisch gebouw aan de rand van de stad dat dagelijks tot 20.000 bezoekers verwelkomt. Gothelf beschreef hoe het ontwerp deze publieke functie van winkelen en ontmoeten combineert met een hoogwaardig logistiek programma, onder één innovatief, imposant en klimaatintelligent dak, dat misschien wel de grootste technische uitdaging van allemaal was. Aangezien het zon moest weren, water opvangen, ventilatie stimuleren en energie opwekken. “We hebben het dak getest in verschillende simulaties: zoninstraling, regenval en windbewegingen. Alles heeft de vorm beïnvloedt.” Het dak van het gebouw is op zodanig veel manieren geïnspireerd en ontworpen geweest waardoor het vandaag de dag een structuur omvat die even technisch als poëtisch is.”

Afsluitend vertelde Gothelf over hun recente bijdrage aan Lakeside in Brussel, met een paviljoenproject aan het waterpark genaamd Treebune. Hij beschreef dit als een ‘droomopdracht’. Het was duurzaam en landschappelijk en visueel krachtig wegens het ontwerp en de ligging. “Het was heel ambitieus. De klant wilde niet zomaar een doorsnee kantoorgebouw, maar wilde dat het een ervaring zou zijn als je het gebouw binnenstapt. Het moest echt een gebouw zijn dat je probeerde te inspireren.”

De ontwerpen van 3XN zijn niet alleen innovatief en duurzaam maar ook technisch indrukwekkend en visionair. Een vernieuwende manier van ontwerpen, dat volledig thuishoort in het uitzicht van de toekomst.

Technische uitdagingen en complexiteit in gevelontwerpen

Een project van 140.000 m² met 17 gebouwen, een ondergrondse parking en een mix van hoog- en middelhoogbouw. Dat is 123.500 vierkante meter bouwschil. Dit komt er niet zonder uitdagingen. Nadja Van Houten, directeur van Bureau Bouwtechniek, toonde ons het doel en het belang van de coördinatie en de technische coördinatie bij een site van deze omvang. Denk maar aan ontharding, grondstof schaarste en betaalbaar bouwen, allemaal uitdagingen die vragen om technologische evoluties. 

“Het gaat niet alleen over coördinatie van gebouwen, maar ook over coördinatie van mensen.” Een perfecte verstandshouding tussen de mensen die achter het project staan, is even belangrijk als de coördinatie van de gebouwen. Daarom begon de coördinatie van het project al voordat de ontwerpende architecten waren aangesteld, dit om de coördinatie en het proces van dit project te optimaliseren. Aangezien dat dit project werd uitgevoerd door verschillende architecten en architectenbureaus, zijn goede communicatie en op voorhand afgesproken richtlijnen van essentieel belang. 

“Buiten het coördineren van de architecten en het ontwerpen van de tussenzones zijn we ook ingegaan op de materiaalkeuzes en het duurzaam bouwen.” Van Houten zette hiermee meteen de toon: duurzaamheid is niet iets dat je achteraf oplost. Ze sprak over de realiteit van bouwen binnen mogelijke beperkingen en verwachtingen. "Er zijn heel wat beelden over duurzaam bouwen," zei ze, "maar er zijn heel wat zaken die vandaag ook gewoon nog niet kunnen.” Hierbij toont ze direct aan dat een project voornamelijk haalbaar en betaalbaar moet zijn, terwijl er vaak spanning is tussen die haalbaarheid en ambitie. Ook qua circulariteit bestond er een grote opportuniteit wegens de grootsheid van het project. “Als we willen inspelen op circulariteit, moeten we vooral gaan kijken naar het daglicht, het schrijnwerk dat er wordt ingewerkt in de gebouwen, de dragende elementen en de vrije hoogte.” Dit werd onderzocht dankzij subsidies van Vlaanderen Circulair.

“Via Totem hebben we verschillende gevelsystemen geanalyseerd om hun impact op het milieu te gaan onderzoeken."
In samenwerking met slimme tools zoals Totem werden verschillende gevel opbouwen voor getest op milieu-impact, CO₂-uitstoot, materiaalgebruik en reversibiliteit om de duurzaamheid te testen. Zo werd onderzocht hoe haalbaar het is om gevels te bouwen die daadwerkelijk kwalitatief, duurzaam en bio-based zijn.

Met slimme tools, doordachte materiaalstrategieën, goede voorbereidingen en een scherp oog voor haalbaarheid, is Bureau Bouwtechniek erin geslaagd om in het plan voor dit toekomstig en gigantisch project, duurzaamheid, betaalbaarheid én esthetiek met elkaar te combineren.